Stempkowski (Stępkowski) Ludwik h. Suchekomnaty (1610–1664), biskup kamieniecki, opat hebdowski.
Ur. 1 XI najprawdopodobniej w Wilczopolu pod Lublinem, był synem Jana i Elżbiety Drzemlikówny (Dremlikówny). Ochrzczony został 5 XII w kościele parafialnym w Abramowicach (obecnie w granicach Lublina). Pochodził ze znacznie uboższej niż wołyńsko-senatorska, drobnoszlacheckiej lubelskiej gałęzi rodu. Ojciec S-ego był właścicielem części Wilczopola, a matka dziedziczką części pobliskiej wsi Dominów. S. miał trzech braci: Władysława, Floriana i Aleksandra. Władysław (ok. 1596–1653) wstąpił 21 XI 1621 w Wilnie do Jezuitów, a czwarte śluby zakonne złożył w r. 1640 w Smoleńsku. W zakonie pełnił m.in. funkcje superiora w Nowogródku (1630–2) i Grodnie (1634–6) oraz prefekta szkół w Pińsku (1645–6) i Pułtusku (1648–50). W kolegiach jezuickich wykładał filozofię (Nieśwież, Pułtusk), teologię moralną (Pułtusk, 1652–3) i teologię polemiczną (Wilno, 1641–3).
S. ukończył jedynie kurs filozofii w kolegium jezuickim w Ostrogu. Dn. 26 IX 1638 w kościele Dominikanów we Włodzimierzu przyjął święcenia prezbiteriatu, których udzielił mu bp sufragan łucki Stanisław Łoza, prepozyt radziwiłłowskiej kolegiaty w Ołyce, blisko związany z ks. Albrychtem Stanisławem Radziwiłłem, kanclerzem lit. Wskazuje to na protekcję ze strony kaszt. bracławskiego Gabriela Stempkowskiego (zob.), głowy wołyńskiej gałęzi Stempkowskich, spowinowaconego z Radziwiłłem. Dn. 7 IX 1639 był już S. proboszczem w Tykocinie (najprawdopodobniej rezydował tam do r. 1644). Pozostawał w długotrwałym sporze z monasterem supraskim o teren po cerkwi w Tykocinie, nadany równocześnie przez króla Władysława IV dla Nikodema Szybińskiego, archimandryty supraskiego (12 V 1637), a przez królową Cecylię Renatę dla łacińskiego proboszcza tykocińskiego (w r. 1637 lub 1639). Konflikt rozstrzygnął na korzyść Supraśla Władysław IV w lipcu 1644.
Przed 15 II 1640 otrzymał S. tytuł sekretarza królewskiego. W r. 1644, po rezygnacji Tomasza Leżeńskiego, dostał opactwo komendatoryjne premonstratensów (norbertanów) w Hebdowie; jako opat nominat wystąpił w lipcu t.r. Nominacja S-ego zakończyła trwający od r. 1630 konflikt między zgromadzeniem a mianowanymi przez króla komendatariuszami. Po otrzymaniu opactwa złożył najprawdopodobniej śluby zakonne. W r. 1646 odbył podróż zagraniczną, podczas której wpisał się 7 X t.r. do metryki nacji polskiej Uniw. Padewskiego. Do r. 1650 był kilkakrotnie obierany przez kapit. krakowską deputatem do Tryb. Kor., zapewne jako kanonik honorowy z tytułu opactwa hebdowskiego. Dn. 12 XI 1649 bp. kamieniecki Michał Erazm Działyński przybrał S-ego na koadiutora. Prekonizowany 20 III 1651 na koadiutora kamienieckiego z tytułem bp. heliopolitańskiego (Heliopolis), zatrzymał S. opactwo hebdowskie do momentu objęcia diecezji. Jego uposażeniem jako koadiutora był jedynie dochód z należącej do biskupstwa kamienieckiego wsi Zemkowice (Żemkowice). Sakrę biskupią przyjął dopiero 2 VI 1653 w katedrze krakowskiej. Wydarzenie to uczcił Aleksander Mikoszowski panegirykiem „Tuba pacifica [...] D. Ludovici Stempkowski Dei gratia Episcopi Heliopolitani Coadiutoris et Electi Camenecensis, Abbatis Hebdoviensis...” (Kr. 1653). Dn. 9 VI 1654 odprawił S. mszę wotywną do Ducha Świętego w kolegiacie św. Jana w Warszawie przed rozpoczęciem obrad sejmowych; było to znaczne wyróżnienie, gdyż zazwyczaj celebrowali biskupi ordynariusze.
Podczas potopu szwedzkiego przebywał S. prawdopodobnie na terenie diec. kamienieckiej. Zapewne z powodu działań wojennych nie otrzymywał od r. 1655 dochodów z Hebdowa; popadł też w konflikt z bp. ordynariuszem Działyńskim, który zrzuciwszy na barki S-ego administrację diecezji, nadal pobierał z jej dóbr niemal cały dochód – niewielką jego część otrzymał S. dopiero za wstawiennictwem kapituły. W liście z 25 VIII 1657 do nuncjusza P. Vidoniego rozważał S. możliwość rezygnacji z urzędu koadiutora z powodu małych dochodów. Sejm 1658 r. powołał S-ego do komisji mającej sądzić «szkody i zgwałcenie pogranicznego pokoju» w ziemi halickiej i woj. podolskim na obszarze przygranicznym z Mołdawią. Do podobnej komisji został powołany również z sejmu 1659 r.; najprawdopodobniej rezydował nadal na terenie diec. kamienieckiej i pełnił tam funkcje administracyjne.
Biskupstwo kamienieckie objął S. w r. 1663; 31 V t.r. złożył wymaganą prawem kanonicznym przysięgę przed bp. krakowskim Andrzejem Trzebickim, co oznacza, że rezydował wówczas najprawdopodobniej w Hebdowie. Opactwo zatrzymał mimo wcześniejszych ustaleń, zapewne z uwagi na ogromne zniszczenia wojenne na terenie diec. kamienieckiej. Z okresu rządów opackich S-ego pochodzi nowy budynek klasztorny oraz wieże kościelne; od strony północnej kościoła zachował się rzeźbiony portal (pochodzący z l. 1644–51) z h. Suchekomnaty oraz infułą i inicjałami S-ego jedynie jako opata hebdowskiego, a na sklepieniu refektarza klasztornego istnieje malowidło z tym herbem. S. najprawdopodobniej nie odbył ingresu do katedry w Kamieńcu Podolskim i nie rozpoczął urzędowania jako biskup ordynariusz. Nic nie wiadomo również o jego działalności jako senatora, być może nie złożył nawet przysięgi senatorskiej. Zmarł 3 V 1664 zapewne w Hebdowie. Pochowany został w kościele opactwa, gdzie znajduje się barokowe (zapewne z XVIII w.) poświęcone mu epitafium z czarnego marmuru; o pierwotnej płycie nagrobnej w kościele hebdowskim pisał w r. 1734 bp C. L. Hugo, publikując łacińską inskrypcję, zawierającą błędną informację, że S. zmarł w 67. roku życia. W dotychczasowej literaturze S. występuje zwykle jako Jan Ludwik, zmarły w r. 1660; ta błędna informacja pochodzi z herbarza Kaspra Niesieckiego.
Boniecki, V 52 (Drzemlikowie); Enc. Jezuitów (dot. brata, Władysława); Encyklopedia katolicka, L. 1993 VI 605; Estreicher, XXII 383; Hierarchia catholica medii aevi, IV 130, 201; Katalog zabytków sztuki w Pol., I z. 8 (Hebdów); Niesiecki, IX 515; Słown. Geogr., (Hebdów); Szostkiewicz, Katalog bpów obrządku łac., s. 171; – Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka ziemi krakowskiej, Kr. 1982 s. 358; Iwanicki K., Katedra w Kamieńcu, W. [1930] s. 7; Knapiński W. K., Święty Norbert i jego zakon. Początki norbertańskich klasztorów w cyrkarji polskiej i nieco z ich dziejów, W. 1885 s. 160; Maroszek J., Dziedzictwo unii kościelnej w krajobrazie kulturowym Podlasia, Białystok 1996 s. 17–18; Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, Wr. 2000; [Rolle J. A.] Dr Antoni J., Zameczki podolskie na kresach multańskich, W. 1880 II 165; Sosna G., Troc-Sosna A., Zapomniane dziedzictwo. Nie istniejące już cerkwie w dorzeczu Biebrzy i Narwi, Białystok 2002 s. 265–8; Wiśniewski J., Dekanat miechowski, Radom 1917 s. 34–6; – Akty Vil. Archeogr. Kom., I 144–8; Arch. nacji pol. w Uniw. Padewskim, I; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, IX 159–66, 178–80; Bieś A. P., Grzebień L., Inglot M., Polonica w Archiwum Rzymskim Towarzystwa Jezusowego, Kr. 2003 II 17 (dot. brata, Władysława); Hugo C. L., Sacri et Canonici Ordinis Praemonstratensis annales, in duas partes divisi, Nanceii 1734 I cz. 1 col. 806–7; Kraszewski A. J. D., Życie świętych i w nadziei świątobliwości zeszłych Sług Boskich Zakonu Premonstrateńskiego..., W. 1752 II 279–80; Kuraś S., Katalog opatów klasztoru premonstrateńskiego w Brzesku-Hebdowie 1179–1732, „Nasza Przeszłość” T. 9: 1959 s. 47–8; Rejestr poborowy województwa lubelskiego (powiat lubelski i urzędowski z r. 1626, ziemia łukowska z r. 1620), Oprac. J. Kolasa, K. Schuster, Wr. 1957 s. 53–4; Vet. Mon. Pol., III 522–3; Vol. leg., IV 542, 624; – Archivo Segreto Vaticano: Processus Consistoriales 49 k. 232–43v (akta procesu inform.); B. Czart.: rkp. 2065 k. 72v–3; B. Jag.: rkp. 5346 t. II k. 335; B. Łopacińskiego w L.: rkp. 17 t. 3 k. 41–v (rejestr poborowy woj. lub. 1628).
Andrzej Haratym